జాతరలు & పండుగలు

పైడి తల్లి జాతర

దేవత గురించి కథ:

1737 లో, పెద్ద  విజయరామరాజు బొబ్బిలి యుద్ధంలో బిజీగా ఉన్నప్పుడు, రెండవ ఆనంద్ కిరీటం బాధ్యతలు స్వీకరించారు మరియు 1760 లో మరణించారు. భార్యలు కూడా సతి సహగమనం లో అతనితోపాటు మరణించారు. పెదా విజయరామరాజు రాణి చంద్రయమ్మ భార్య విజయనరాజుని దత్తత తీసుకున్నారు. విజయరామరాజు విజయనగరం సంస్థానానికి  చెందినవాడు. విజయనగరం సంస్థాన్ నిర్మించిన 104 ఆలయాల చరిత్ర ద్వారా ఈ దేవాలయాల చరిత్ర వారి ప్రదేశంలో ఉండటం ద్వారా తెలుస్తుంది. కానీ సంస్థాన్ నిర్మించిన శ్రీ పిడితల్లి అమ్మవారు  ఆలయం గురించి ప్రత్యేక చరిత్ర లేదు. కానీ పుకార్లు లేదా కొన్ని కధల ప్రకారం విజయనగరం లో  గ్రామ దేవత ని పైడితల్లి అమ్మవారు గా కొలుస్తారు . కానీ పైడితల్లి అమ్మవారు  విజయనగరం రాజవంశం కి చెందిన వారని అనేక ఆధారాలు ఉన్నాయి. పైడిమాంబ  యొక్క జన్మ మరియు ఇతర వివరాల గురించి ఖచ్చితమైన రుజువులు లేవు, ప్రజల ప్రకారం, మరుసటి శనివారం విజయదశీమి తరువాత విజయ్ బొబ్బిలి  యుద్ధం తరువాత విజియనగరం యొక్క పెడ చారువు పశ్చిమ భాగంలో విగ్రహాన్ని కనుగొన్నారు. విజయనగరం యొక్క “పైడిమాంబ” గ్రామ దేవత అంటారు. ఇది 1750 లో ఫ్రెంచ్ నాయకుడు బుస్సి హైదరాబాద్ సమీపంలో మొత్తం బటాలియన్తో ఉండినప్పుడు. కొంతమంది సైనికులు (మశూచి) కారణంగా మరణించారు. అతను ఆర్థిక సంక్షోభంతో నడుస్తున్నాడు.

వనం గుడి:

విజయనగరం యొక్క విజయరామ రాజు ఆర్థిక సంక్షోభాన్ని అధిగమించడానికి మరియు అతని బెటాలియన్ను పునర్నిర్మించడానికి బుస్సి కి  సాయపడ్డారు. 1756 లో బుస్సి రాజమండ్రి వచ్చి నప్పుడు బొబ్బిలి రాజులు వెళ్లి స్వాగతం పలికారట అని వినికిడి . ఆ సమయంలో బొబ్బిలి మహారాజాలు పూర్తి అధికారాన్ని కలిగి ఉన్నారు. శక్తికి సంబంధించి బొబ్బిలి మహారాజాలు మరియు విజయనగర రాజుల మధ్య కొన్ని విభేదాలు ఉన్నాయి. ఆ తేడాలు మరియు కొన్ని కారణాల వల్ల 1757 జనవరి 23 న బోబోబిలి యుద్ధం మొదలైంది. యుద్ధ సమయంలో బొబ్బిలి కోట నాశనం అయ్యింది మరియు యుద్ధంలో అనేకమంది బొబ్బిలి సైనికులు మరణించారు. విజయరామరాజు  భార్య మరియు సోదరి శ్రీ. పైడిమాంబ వార్తను వినడం ద్వారా యుద్ధాన్ని ఆపడానికి ప్రయత్నించి జయవంతం కాలేదు. ఆ సమయంలో విజయరామరాజు సోదరి శ్రీ పైడిమాంబ  మాసుచి వ్యాధి బారిన పడ్డారు . ఆమె దేవి పూజ లో ఉండగా  విజయరామరాజు  ఇబ్బందుల్లో ఉన్నాడని తెలుసుకున్నారు. దీని గురించి తన సోదరుడికి తెలియజేయాలని, విజయనగరం సైనికుల ద్వారా సందేశాన్ని తెలియజేయాలని ఆమె కోరుకున్నారు, కానీ ప్రతి ఒక్కరూ యుద్ధంలో ఉన్నారు. గుర్రపు బండిలో సందేశాన్ని తెలియజేయడానికి ఆమె పాటివాడ అప్పలనాయుడుతో ప్రారంభించారు. అయితే, ఆ సమయములోనే తాండ్ర పాపారాయుడు  చేతిలో విజయరామరాజు మరణించినట్లు ఆమెకు మధ్యలో వచ్చింది. ఆమె అపస్మారక భావనతో. పాటివాడ అప్పలనాయుడు  నీటిని చల్లబరిచాడు మరియు ఆమె స్పృహ దశకు చేరుకుంది మరియు ఆమె ఎక్కువ నివసించదని అప్పలానిడుతో చెప్పింది. ఆమె దేవతతో మిశ్రమంగా ఉంది. ఆమె విగ్రహం పెద్ద చెరువు  ప్రాంతం వద్ద కనిపిస్తుంది. ఇప్పుడు రైల్వే స్టేషన్ ఎదురుగా ఉన్న ఆలయంలో నిర్మించిన సంఘటన జరిగింది. దీనినే వనం గుడి గ చూస్తున్నాము.

సిరిమాను  ఉత్సవం

ప్రతి సంవత్సరం విజయదసమి తరువాత్ద వచ్చే మొదటి మంగళవారం ను సిరిమాను  ఉత్సవం  జరుపుకుంటారు. సిరిమను అంటే పెద్ద చెట్టు. 15 రోజులు ముందు సిరిమాను ఉత్సవ్ దేవత పైడిమాంబ ఆలయ పూజారి కలలో వచ్చి, ఈ సంవత్సరం సిరిమాను ఎక్కడ వుందో చెపుతారు. పూజరి సిరిమాను అన్వేషణలో వెళ్తాడు. పూజలు చేసి సిరిమాను ని నరుకుట జరిగుతుంది.సిరిమాను ఎక్కడ అయ్యిన  జిల్లా లో దొరకొచ్చు. యజమాని ఉత్సవ్ కోసం చెట్టు నరకడానికి అంగీకరించాలి. ఆ చెట్టు సిరిమాను చక్కగా ఆకారంలో ఉంటుంది మరియు రథం మీద ఉంచబడుతుంది. ఈ సిరిమాను మధ్యాహ్నం 2 గంటలకు 3 లాంతర్ల కూడలికి తీసుకురాబడుతుంది. ఆలయం చుట్టూ పూజరి దేవత దర్శనం చేస్తాడు, సిరిమాను రథంపై కూర్చుంటాడు. ఈ సిరిమాను మూడు సార్లు విజయనగరం కోట మరియు 3 గంటల నుండి 4 గంటల మధ్య ఆలయం అవుతుంది. విజయనగర రాజులు కోట పైన కూర్చుని ఉత్సవ్ ని చూస్తారు. పూజరికి రాజులు మరియు పూజలు కొత్త బట్టలు ఇవ్వబడతాయి. సిరిమాను ముందు తెల్ల ఏనుగు ఆకారంలో రథం ఉంటుంది.

తెల్ల ఏనుగు యొక్క ప్రాముఖ్యత

సిరిమను రథం ముందు కదిలే తెల్ల ఏనుగు గురించి చాలామందికి తెలియదు. కానీ పాత రోజులలో మహారాజులు ఈ తెల్ల ఏనుగు మీద కూర్చుని, సిరిమను ఉత్సవ్ లో పాల్గొన్నారు. ప్రస్తుత పరిస్థితి ప్రకారం శ్రీమనుకు ముందు తెల్ల ఏనుగు విగ్రహం సాంప్రదాయంలో భాగం.

అంజలి రథం యొక్క ప్రాముఖ్యత

పెళ్లి చేసుకునే ముందు శ్రీ పైడిమాంబ చనిపోయాడు. అందువల్ల 5 వివాహిత మహిళలు సిరిమను ఎదుట అంజలి రథంపై కూర్చున్నారు. 5 వివాహిత మహిళలు ఈ రథంపై కూర్చొని ఉన్నారు, ఇది అంజలి రథం అంటారు. రెండవది ఈ సిరిమాను పాలాధరతో పాటు, పువ్వులు మరియు పండ్లతో అలంకరించబడిన చేపల వలాలతో చేసిన గొడుగు ముఖ్యమైనది.

పాలధార యొక్క ప్రాముఖ్యత

చరిత్ర ప్రకారం, పెద్ద చెరువు పశ్చిమ భాగం లో విగ్రహాన్ని కనుగొంటారని పతివాడ అప్పలనాయుడు యాత వీధి లోని గజ ఈతగాల్లను పిలిపించి  విగ్రహాన్ని తీసుకురావాలని ప్రయత్నించాడు. వారు చేపల వలలు తయారు చేయబడిన గొడుగు తో సిరిమాను ఉత్సవ్ లో ప్రతీ సారి పాల్గొనేందుకు ఒప్పుకుంటే  డబ్బులు  తీసుకోకుండా  విగ్రహాన్ని బయటకు తీసుకుని రావటానికి అంగీకరించారు . పతివాడ అప్పలనాయుడు వారి కోరికను అంగీకరించారు మరియు సిరిమను ఉత్సవ్ లో పాల్గొనడానికి అనుమతించ డానికి  రాజులను ఒప్పించారు.
సరిగ్గా సూర్యాస్తమయం ముందు సిరిమను ఉత్సవ్ ముగుస్తుంది. ఆంధ్రప్రదేశ్లోని ప్రాంతాల నుండి మాత్రమే కాకుండా , ఒరిస్సా, మధ్యప్రదేశ్లోని అనేక మంది ప్రజలు ఈ ఉత్సవ్ చూడడానికి వస్తారు. విజయనగరం వద్ద 3 లంటర్లు జంక్షన్ సమీపంలో ఉత్సవ్ పూర్తయిన తర్వాత వేలాది మంది ప్రజలు సిరిమాను దర్శనం చేస్తారు. రైతులు కొంచెం కొంచెం సిరిమాను ముక్కలు  తీసుకుంటారని, రాబోయే సంవత్సరంలో మంచి పంటను కలిగి ఉండటానికి తమ ఇంట్లో  ఉంచుతారు.

సంబర జాతర

ప్రతి సంవత్సరం ఈ పండుగను మక్కువ మండలం లో , విజయనగరం జిల్లా లో సంబర  గ్రామంలో జరుపుకుంటారు. ప్రతి సంవత్సరం పొంగల్  / మకర సంక్రాంతి  పండుగ తరువాత మంగళవారం పోలమాంబ ని గ్రామంలో కి తెస్తారు. పోలమాంబ జన్మించి నది  సంబర గ్రామం గ్రామస్థులందరూ పోలమాంబ గ్రామస్తులకు కూతురిల కొలుస్తారు . సంక్రాంతి పండుగ కోసం ప్రతి అమ్మాయి తమ తల్లిదండ్రుల ఇంటికి వస్తారనే సంప్రదాయం ఉంది, ఆ సమయంలో పోలమాంబ ను  గ్రామం లో కి తెస్తారు . తీసుకు వచ్చినప్పటి నుండి  తరువాతి మంగళవారం వరకు గుడిలో ప్రదర్శించబడుతుంది మరియు భక్తులు దేవత యొక్క దర్శనాన్ని తీసుకుంటారు. తరువాతి మంగళవారం నాడు మూడవ వాయిదా రోజున సిరిమాను ఉత్సవం  నిర్వహించబడుతుంది .ఒరిస్సా, ఛత్తీస్గడ్ నుండి చాలామంది హాజరవుతారు. జిల్లా అడ్మినిస్ట్రేషన్ పండుగ కోసం ముందుగానే అవసరమైన ఏర్పాట్లు చేస్తుంది.